COMIDAS TÍPICAS KAINGANG


Alguns dos alimentos tradicionais que os Kaingang gostam muito de comer.
Fotos do arquivo do Centro de Memória e Cultura Kaingang.











Gãr pẽn mré matata vẽ, milho indígena com batata doce.


Gãr pẽn vỹ tỹ kanhgág ag gãr nĩ gé tỹ fág tóg ẽmĩ mré mẽn-hu han tĩ gé.
Ka fág tóg matata ti tỹ pĩn ki grãn tĩ sĩr.
    
Com milho indígena nós kaingang fazemos bolo azedo (ẽmĩ) e pixé (mẽn-hu) e nós assamos a batata doce no fogo de chão.



Fazendo o ẽmĩ no pilão, Ẽmĩ tỹnỹm he kré ki.



Milho torrado, Gãr tótor

Aurora torrando milho para fazer o pixé.

Róra fi tỹ gãr tótón he vẽ, fi tỹ mẽn´hu han jé.



Ka mó, mandioca - Kaingang assando mandioca.

Ka mó vỹ tỹ kanhgág ag vẽjẽn Ũ nĩ gé Pĩn ki ẽg tóg grãn kỹ ko tĩ

Também é um das comidas típicas dos Kaingang, nós assamos na brasa do fogo. 


Kaingang cozinhando coró no fogo de chão.



Pyrfé, ortigão


Pyrfé vỹ tỹ kanhgág ag vẽjẽn ῦ nĩ gé, kar tóg tỹ vẽnhkagta nĩ gé sĩr.

Ortigão também é um dos alimentos típicos dos kaingang e também é um remédio para nós.





Molho de palmito, Fẽn ẽ  kumé



Fuá, os Kaingang comem a folha.



Jerivá ou coquinho.


Milho de molho para preparar o Emi.



Socando milho no monjolo de pé.


Socando milho no pilão


Ẽmĩ – Bolo azedo de milho


mĩ vỹ tỹ kanhgág ag vẽjẽn Ũ nĩ gé kỹ tóg sĩr nén Ũ nĩ   Kusĩr tó ko há tĩgtĩ gé. Kỹ ẽmĩ vỹ tỹ ẽg jẽn pẽn nĩ sĩr.

  O bolo azedo também é um comida típicas dos kaingang.   E também é gostoso com carne assado e também é um dos nossos comidas preferidas. 



Ẽmĩ tótór– Bolo azedo de milho torrado



Órog vỹ tóg tỹ kanhgág ag vẽjẽn Ũ nĩ gé vãnh kãra
  ẽg tóg kanẽnh mῦ tĩ. Ti fég kré kỹ ẽg tóg nén kỹ ko tĩ ẽmĩ mré mẽn-hu to

Órog também é uma das comidas típicas dos Kaingang.

Nós vamos procurar lá dentro da mata. Nós só cortamos as folhas dele e nós comemos com pisé.



Ka mó, mandioca 


Pirã pẽn grãgrã vẽ pĨn ki, assando peixe curimba no fogo 



Kanhgág fág tóg ag tỹ pirã kusĩn kỹ pĨn ki grãn tĩ. Pirã pẽn tág vỹ tỹ pãri tá ke nĩ

Quando nós assamos peixe Curimba, pescado do Pãri, nós assamos no fogo de chão


Mẽn-hu mré manana kar kỹ fúa vẽ, pixé, banana, fúa.

Mẽn-hu mré fúa vỹ tỹ kanhgág ag vẽjẽn Ũ ni gé ko há tóg tĩgtĩ ẽg my. 



Grón-Grón - Coró de palmeira.

Vỹ tỹ kanhgág ag vẽjẽn Ũ nĩ gé.   Ko há tóg tĩgtĩ gé ẽg my.
                
O coró de palmeira é um alimentos típicos dos Kaingang e é gostoso de comer.


Fuá vỹ tỹ kanhgág ag vẽjẽn Ũ nĩ gé. Ko há tóg tĩgtĩ gé ẽg mỹ ẽg tỹ. Tỹ kanhgág na tĩ kỹ.

Fuá também é um comida típicas dos kaingang. E é gostoso para nós, por sermos indígenas.


Cozinhando Fuá.


Ẽmĩ kuprĩ, Bolo azedo branco


Vỹ tỹ kanhgág ag vẽnjẽn ῦ nĩ gé ko há pẽ tóg tĩgtĩ ẽg mỹ.

Bolo azedo branco também é nossa comida típicas.


Ẽmĩ tỹ pĩn ki grãn kanhgág ag vỹ pĩn ki Ẽmĩ ti grãngrãn kỹ ko tĩ gé ag vẽjẽn ῦ vẽ gé kanhgág ag.

 Assando bolo azedo no fogo. Esse tipo de assar bolo azedo no fogo é um dos costume dos kaingang de assar bolo na brasa.



Ẽmĩ tỹ vãn ki grãn, Fazendo bolo azedo na Taquara.


Kanhgág fág vỹ ẽmĩ ti tỹ vãn ki grãngrãn tĩ gé fág tỹ ko ti jé.

Os kaingang também fazem o bolo azedo na taquara para comerem.



Ẽmĩ tỹ vãn ki grãn, fazendo bolo azedo na Taquara.



Fẽn-ẽ vãnh kãra ẽg tóg krenh mῦ ti kỹ vãhã ẽg tóg nén kỹ ko tĩ gé.

Vamos procurar palmito dentro da mata, daí nós cortamos e comemos cozido.


Kajika nẽj mré mréj tỹ fág tóg kajika mré han tĩ gé, Canjica misturado com cinza.

Kajika nẽj mré mréj tỹ fág tóg kajika ti mré han tĩ gé kanhgág fág.

Os Kaingang quando faz canjica eles mistura com cinza também pra ficar mas bem gostoso.


Kronῦn 

Vỹ ty ẽg vẽjẽn ῦ nĩ gé.

Kronῦn é um dos alimentos típicos também.


Nár, Varana


Nár vỹ tỹ kanhgág ag vẽjẽn ῦ nĩ gé ti junun vỹ tỹ vẽjẽn ko há nĩ. Mẽn-hu to ẽg tóg sĩr ko ti gé.

Varana também é um comida típica dos kaingang. Nós comemos só a ponta da Varana e é gostoso também com pixé.

Grã, Broto de samambaia.



Peho féj, Cambuquira

Peho féj vỹ tỹ kanhgág ag vẽjẽn ῦ nĩ gé ti féj néj kỹ ẽg tóg ti grãn ẽn ko tĩ.

Cambuquira também é alimentos típicos dos Kaingang, nós pegamos as partes das folhas e nós cozinhamos.



Tatu - Fãfãn


Menino Kaingang, carregando Tatu que caçou na aldeia barreiro, terra indígena Apucaraninha.



Milho assado – Gãr grã 



Fazendo o Men hu (pixé).


Fazendo o Men hu (pixé).


Kó -  Banana de macaco


Kó ko ẽg ti gé, kanhgág ag jẽn Ũ vẽ gé, kó ti.   Pĩn gru ki ẽg grãn tĩ kó ti, Kar kỹ ẽg vãhã ko tĩ, mẽn- hu to.


Nós comemos banana de macaco também, é um comidas dos Kaingang também. Nós assamos na brasa de fogo o banana de macaco e depois comemos com com pixé.      


g tóm, rebentando e estourando milho na cinza.


Fi tỹ gãr tóm vẽ fi tỹ ko jé. Pĩn ki fi tóg tóm nĩ.


Ela está torrando milho para comer, mexemos o milho com uma pinça de taquara.    



Ẽmĩ mré ti nĩ grã kusĩr vẽ, Bolo azedo pronto com carne de porco. 

mĩ mré ti nĩ grã kusĩr vẽ.


Carne de porco pronto assado no fogo de chão.